Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu (Sarı Nokta Hastalığı)

Sarı nokta hastalığı görme merkezinin değişmesi sonucu merkezi görmenin etkilendiği bir hastalıktır. Hastaların % 90 ında kuru tip, % 10 unda yaş tip makula dejenerasyonu görülür. Hastalığın görülme oranı yaş ile arttığı için yaşa bağlı makula dejenerasyonu olarak adlandırılmıştır. 65 yaşın altında % 2, 65-75 yaş arasında % 10, 75 yaşın üzerinde % 30 oranında görülür.

KURU TİP YAŞA BAĞLI MAKULA DEJENERASYONU NEDİR ?

Yaşa bağlı makula dejenerasyonu olan hastaların çoğunda kuru tip lezyonlar vardır. Makula dejenerasyonu makula altında yağdan zengin bir protein olan drüzenin retina altında birikmesi ile başlar. Hastalık ilerledikçe makula incelir ve düzgün çalışamamaya başlar.

Görme kaybı genellikle yavaş ilerler. Ancak bazı kuru tip makula dejenerasyonları hızlı ilerleyen yaş tip makula dejenerasyonlarına dönüşür. Bu neden ile kuru tip makula dejenerasyonu olan hastalar merkezi görmelerini dikkatlice kontrol etmelidirler. Kuru tip makula dejenerasyonu olan hastaların görme kaybını azaltmak için antioksidan ilaçlar veya vitamin verilebilir.

Eğer size başlangıç veya kuru tip yaşa bağlı makula dejenerasyonu tanısı konulmuş ise Amsler Kağıdı ile haftada bir yakın gözlüğünüzü takarak her bir gözü ayrı ayrı olarak kontrol etmelisiniz. Erken dönem makula dejenerasyonları daha hızlı ilerleyici şekil olan şekillere dönüşebilir.

Amsler kağıdı kareli bir kağıttır.

• Tek gözü kapatın
• Varsa yakın gözlüğünüzü takın
• Karelerin ortasındaki ve merkezdeki siyah noktaya bakın
• Karelerin tüm kenarlarının düzgün olup olmadığını, bulanıklık ve kararma olup olmadığını kontrol edin
• Bu işlemi diğer gözde de tekrar edin

Resim 3: Amsler kağıdı testi: Makula dejenerasyonu ilerliyen hastalar sol taraftaki amsler kağıdını düzgün göremezler.

ISLAK VEYA EKSUDATİF MAKULA DEJENERASYONU (SARI NOKTA HASTALIĞI) NEDİR?

Sarı nokta hastalığı olan hastaların % 10’unda ıslak tip sarı nokta hastalığı izlenmesine karşın merkezi görme kaybı kuru tipe göre çok daha hızlı oluşur.

Hastalık makula altında koroidea tabakasından çıkan yeni damar oluşumu ile başlar. Normalde retinanın çalışması için sıvı ve kanama olmaması gereklidir. Retina altındaki tabakalardan gelen ve patolojik kan damarları sızıntı nedeni ile retinanının düzgün çalışmasını engeller. Retina altında sıvı birikmesi ve kanama nedeniyle merkezi görme kuru tip makula dejenerasyonuna göre daha hızlı bozulmaya başlar.

Hastalık ilerletikçe yeni damar oluşumları artar ve merkezi görme gittikçe daha fazla bozulur. Hastanın bir gözünde yeni damar oluşumları meydana gelir ise hastanın diğer gözünde de yeni damar oluşma olasılığı artar. Yeni damar oluşumlarının erken tedavisi bu bakımdan oldukça önemlidir. Hastalık ne kadar erken yakalanır ise görme o kadar iyi korunur. Bu neden ile sarı nokta hastalığının siz ve göz doktorunuz tarafından erken tanısı oldukça önemlidir.

HASTALIĞIN BULGULARI NELERDİR?

Hastalık ilerledikçe retina altındaki kan damarları süratle artar ve etkilenen saha genişler. Merkezi görme giderek bozulur. Hastalık ne kadar erken tedavi edilir ise görme o kadar korunur. Bu neden ile hastalığın erken teşhis ve tedavisi son derece önemlidir.

Kuru Tip Makula Dejenerasyonunun Belirtileri

• Uzak ve yakın görmede bulanıklık
• Daha iyi görme için daha çok ışık ihtiyacı
• Renklerin daha soluk görülmesi
• Parlak ışıktan soluk ışığa geçerken görme bozukluğu
• Yüzleri tanımada zorluk
• Merkezi görmede karanlık ve bulanık sahalar

Yaş Tip Makula dejenerasyonu Belirtileri

1. Düz çizgileri yamuk görme
2. Merkezi görmenin kaybı
3. Merkezde görülmeyen siyah veya boş sahalar
4. İki göz arasında büyüklük farklılıkları
5. Renklerin daha az parlak olması

Yaş tip makula dejenerasyonu bulguları hızla ilerler ve kötüye doğru gider.

KİMLER SARI NOKTA HASTALIĞI İÇİN RİSK ALTINDADIR?

Oksidatif Stres

Vücudumuz yaşam boyu oksijenden zengin bir ortamda çalışır. Zamanla Vücudumuzda serbest küçük oksijen molekulleri birikir. Bu oksijen moleküllerine serbest radikal adı verilir. Bu serbest oksijen molekülleri hücrelerimize zarar verir ve bu olaya oksidatif stres adı verilir. Yaşa bağlı makula dejenerasyonunda oksidatif stres önemli bir nedendir. Beyaz ırkta daha çok görülen genetik değişiklikler okidatif stresin etkisini arttırır.

Makula dejenerasyonu olan aileler

Makula dejenerasyonu olan bazı ailelerde genetik geçiş ile makula dejenerasyonu daha sık görülebilir.

Bağışıklık Sistemi

Bağışıklık sisteminin fazla reaksiyon göstermesi yolu ile makula dejenerasyonu oluşma olasılığı artabilir.

Sigara, Yüksek kan basıncı, Yüksek kolesterol

Sigara içenlerde makula dejenerasyonu oluşma olasılığı en az 5 kat artmaktadır. Yüksek kan basıncı ve yüksek kolesterolde makula dejenerasyonu oluşma olasılığını arttırmaktadır.

MAKULA DEJENERASYONU NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Uzman göz doktoru önce genel bir göz muayenesi yapar ve yakın ve uzak görme düzeyinizi tespit eder. Daha sonra damla dökerek göz bebeğinizi büyültür ve göz arkası muayenesi yapar.

Eğer sarı nokta hastalığı tespit eder ise göz tetkikleri ister. Önce göz fotograflarınızı alır. Daha sonra göz arkasının tomografisini (optik kohorens tomografi) ve flöresein anjiyografilerini çekerek retina altındaki anormal damar yapılarını arar.

Flöresein anjiyografide koldan flöresein boyası enjekte edilir. Boya 10 saniyede göze gelir. Gözden boya geçerken 5-10 dakika fotograflar alınır. Fotograflar ile retina arkasında anormal damar oluşumu olup olmadığı incelenir (Resim 5).

Optik kohorens tomografi (OCT-OKT) boya enjekte edilmeden yapılır. Göz arkasının 5 mikronluk kesitleri alınarak anormal damar yapısından kaynaklanan sıvı kaçağı veya olup olmadığı belirlenir.